Metafizyka dziecięcej wyobraźni - Constanze Köpp "Najdalsza podróż. Krótka opowieść o życiu i umieraniu"

Świat piętnastoletniej Franny poukładany jest aż do bólu... Tak, bo dziewczynka wyjaśniła go sobie - aż po ból. A ja boleśnie oburzam się na sytuację, w której niewinne dziecko musi snuć takie wyjaśnienia...

Franny musi na nowo zrozumieć rzeczywistość. Spróbować ją rozjaśnić, uzasadnić, przetłumaczyć na swój język: prostszy, zrozumiały, znośny. Tematy jej rozważań nie należą do dziecięcych: zbliżająca się śmierć, choroba, która przejęła kontrolę nad jej ciałem, krótkość życia, teoria duszy, rozłąka z bliskimi, teodycea, kwestie metafizyczne...

Czy Bóg musiał wymyślać węża?[1]; „Czemu ciało psuje się, jeśli dusza jest zdrowa?”[2]; „Czy Stwórca może popełniać błędy? (...) Kto twierdzi, że bycie wszechmogącym oznacza posiadanie wszelkiej władzy nad światem?”[3] Dlaczego dzieci w ogóle się rodzą, jeśli później muszą tak szybko umierać?[4]; „(...) Jeśli pierwsze życie było tak krótkie, to po nim musi nastąpić drugie, dłuższe, prawda?”[5].

W obliczu sytuacji, która rodzi znacznie więcej pytań niż odpowiedzi, dziewczynka jest nadzwyczaj dzielna. Udaje się jej stworzyć świat na tyle spójny, by uzyskać spokój, złagodzić strach i jeszcze znaleźć siłę na pocieszanie innych.

Jakże podobna jest sytuacja myślicieli rozpatrujących ważkie kwestie ontologiczne i śmiertelnie chorego dziecka! Oczywiście język dziecięcego „dyskursu” jest o wiele przyjemniejszy. No i zasadnicza różnica: Franny znalazła odpowiedź.

Opowieść dziewczynki budzi wiele emocji i refleksji - często bardzo sprzecznych. Trudno mi było zaakceptować zbyt łatwe podejście do trudnego tematu, bo takie historie zazwyczaj wywołują we mnie bunt i rozdarcie. Z drugiej strony to całkiem udana próba przybliżenia tematyki śmierci najmłodszym. Dziecko odbierze tę książkę zupełnie inaczej niż dorosły – uwierzy, że Franny naprawdę snuje opowieść z zaświatów.... Dorosły wie, że rozdziały opowiadane z nieba są tak naprawdę wyobrażeniami dziewczynki – jakże pięknymi, jakże jasnymi.

Niezależnie od tego, czy potraktujemy narrację jako opowieść z perspektywy ziemskiej czy nieziemskiej – każde odczytanie będzie zdumiewać, zaskakiwać, może nawet wzruszać.

„Najdalszą podróż” można przeczytać w dwie godziny, ale zapewniam, że później czyta się ją jeszcze bardzo długo.

Książka pokazuje, jak trudne doświadczenia życiowe zbliżają nas do tajemnic. Mówi o sile i sugestii dziecięcej wyobraźni. O tym, że – niezależnie od naszego światopoglądu – w cierpieniu i bólu ocala nas wiara. Że – paradoksalnie – może być ona poznaniem najpełniejszym. Bo niebo, które ta pozwala nam stworzyć, jest niepodważalne przez żadne filozofie.

Constanze Köpp, Najdalsza podróż. Krótka opowieść o życiu i umieraniu, tłum. Edyta Panek, wyd. Esprit, Kraków 2010.

[1] - jw., s. 33.

[2] – jw., s. 54.

[3] – jw., s. 61

[4] – Por. jw., s. 22.

[5] – jw.

wydawnictwo: Esprit
tytuł oryginału: Frannys Reise

język oryginału: niemiecki

okładka: broszurowa ze skrzydełkami

ilość stron: 100
moja ocena: 4/6

skąd: od wydawnictwa – bardzo dziękuję!